شرکای اصلی تجاری خارجی ایران

کم بودن تعداد طرف‌ های عمده تجاری ایران در بخش صادرات و واردات، از چالش های تجارت خارجی ایران است. از نظر تنوع طرف‌ های تجاری، وضعیت خوبی بر تجارت خارجی ایران حاکم نیست. برای اثبات این ادعا باید بگوییم که ۶۰ تا ۶۷ درصد کل اقلام صادراتی یا وارداتی تنها با ۵ کشور مراوده می ‌شود. از طرفی تحریم‌ های اخیر، اثرات منفی خاص خودش را بر جای گذاشته است و نمی‌ توان منکر تأثیر آن شد. همزمان با تحریم‌‌ های اقتصادی، به دنبال شرایطی که ویروس کرونا ایجاد کرد، لیست بازارهای هدف ایران نیز روز‌به ‌روز مختصرتر شده است. در چنین شرایطی، به نظر می رسد، تقویت بخش خصوصی یکی از راه های توسعه تجاری ایران با سایر کشورهاست. بخش خصوصی به دلیل ارتباطات مویرگی خود، همیشه راه حل های مناسبی برای مشکلات اقتصادی ارائه می کند. در نتیجه می توان شاهد کاهش نسبی خام فروشی و به ویژه کم شدن صادرات نفتی و اوج گیری صادرات غیرنفتی بود. در قدم بعدی، ارتباط با اتاق ‌های مشترک بازرگانی مشترک می تواند به عنوان یک عامل شکوفایی در جهت ظرفیت های صادراتی و همچنین وارداتی عمل کند. آسیب‌ شناسی صادرات کشور نشان می ‌دهد، ایران در حوزه دسترسی به بازارهای هدف ضعف دارد و باید در کنار اصلاح لیست شرکای تجاری به این چالش ها توجه ویژه‌‌ ای کند. به عنوان یک راه حل و در راستای تحقق توسعه صادرات غیرنفتی، استراتژی افزایش تعداد رایزنان بازرگانی در اتحادیه کشورهای همسود (CIS) می تواند کارآمد باشد. این اتحادیه، در سال 1991 توسط روسیه و 11 جمهوری دیگر که در گذشته بخشی از اتحاد جماهیر شوروی بودند، تشکیل شد. دلیل اصلی ایجاد این پیمان فرامنطقه ای، حفظ پیوندهای فرهنگی، تاریخی، سیاسی و اقتصادی بوده است که پیش از این، در چارچوب اتحاد جماهیر شوروی وجود داشت. اهداف این اتحادیه، تلاش بیشتر برای بازسازی فضای اقتصادی و امنیت کشورهای پیشین اتحاد جماهیر شوروی سابق است  که دارای مشترکات زبانی، فرهنگی، تاریخی، سیاسی و اقتصادی می باشند.  بنابراین با استفاده از این فرصت های همکاری می توان به تسهیل تجاری و گسترش شبکه توزیع و بازاریابی کمک شایانی کرد. البته شکی نیست که این فرصت ها نیازمند برنامه ریزی بیشتری از طرف متخصصین و مشاورین بازرگانی است که عمدتا در لایه های بالای مدیریتی باید به این مهم توجه کرد. به عنوان مثال، اعضای کشورهای CIS از امتیازات ویژه حمل و نقل ریلی، جاده ای و هوایی یکدیگر استفاده می کنند و همه این کشورها مالیات 20% را دریافت می کنند. ضمن آنکه میزان تجارت بین کشورهای CIS بالغ بر 142 میلیارد دلار است. همچنین نفت، گاز، زغال سنگ، مس، نیکل، سرب، آلومینیوم، روی، منگنز، طلا، نقره، آهن و اورانیوم از منابع معدنی و سنگ‌ های قیمتی است که در این کشورها یافت می ‌شوند. کشورهای منطقه CIS می توانند بخش قابل توجهی از نیازهای وارداتی ایران را تأمین کنند تا در مقابل بتوان شرایط بهتری را برای صادرات محصولات با ارزش افزوده داخلی به این کشورها فراهم کرد. به طور مثال، کشور روسیه به عنوان بزرگترین کشور و رهبر اتحادیه اقتصادی اوراسیا، در اولویت بررسی طرفیت های همکاری تجاری و اقتصادی قرار دارد و پس از آن نیز کشورهای پرجمعیت عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا قرار دارند.